فرحناز رافع رئیس سازمان داوطلبان

گرایش‌های معنوی و والای بشر زاییده ایمان و اعتقاد و دلبستگی‌ها به برخی حقایق جهان هستی است؛ این گونه ایمان و دلبستگی‌ها خود مولود برخی جهان‌بینی و جهان‌شناسی است که به وسیله فرستادگان پروردگار به بشر عرضه شده است. سنت دیرینه و خیراندیشانه وقف از ارکان مهم اجتماع، اقتصاد و دین به شمار می‌آید که دین مبین اسلام آن را در مسیر روشن و منطقی هدف‌دار و مترقی قرار داده است. وقف با انگیزه کاری و دگراندیشی سابقه پرباری در تاریخ جوامع بشر داشته است. رویکرد انسان در این امر ریشه در میل او به ماندگاری و جاودانگی دارد.
در قرآن کریم آیه ٤٦ سوره کهف که می‌فرماید: (الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ أَمَلًا. مال و پسران زيور زندگى دنيايند و نيكي‌هاى ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و از نظر اميد [نيز] بهتر است.) به اعمال خیر و نیکوکارانه ماندگار صراحت و تدقیق دارد و این نمونه‌ای از ده‌ها آیات مقدسی است که وقف را نیز در بر می‌گیرند. وقف صدقه جاریه‌ای است که از انسان به جا می‌ماند و الی الابد به واقف، خیر می‌رساند.
انسان‌های هوشیار ضمن این‌که بخشی از دارایی خود را برای فرزندان باقی می‌گذارند، از بهره خویش از اموال خود نیز غافل نمی‌مانند و بخشی از آن را صرف سعادت ابدی و ذخیره اخروی خود می‌کنند. بسیاری از مشکلاتی که در زمینه‌های مختلف گریبانگیر مردم و جوامع است تنها به وسیله دولت و دستگاه‌های اجرایی دولت قابل حل نبوده، بلکه مشارکت و همدلی مردم قادر به حل مشکلات و توسعه آن جامعه خواهد بود. وقف به‌عنوان یک نهاد پویا می‌تواند وسیله‌ای برای حل مشکلات قابل توجهی در جامعه تلقی شود؛ لذا اثرات و کارکردهای مختلف آن را ازجمله در اقتصاد فرهنگ و اجتماع باید شناخت و اموال و دارایی‌های افراد نیکوکار را داوطلبانه در جهت آن به‌کار بست.
نتیجه واقعی وقف را می‌توان در سه فرآیند قابل ذکر دانست:
تعدیل اموال و ثروت
توازن و تعادل اجتماع
همکاری افراد جوامع
که همه اینها می‌تواند بنیان و اساس عدالت اجتماعی و اقتصادی در جامعه به شمار آید.
در بعد آثار اجتماعی، وقف همچون چتری بزرگ سایه خود را بر تمام نیازمندان و محرومان می‌گستراند و جامعه را از فقر که عامل بسیاری از مفاسد اجتماعی، اخلاقی و سستی در ارکان دینی است، نجات می‌دهد و امکان همزیستی و زندگی مسالمت‌آمیز را در محیطی مملو از اخوت و حسن ظن که زمینه‌ساز پیشرفت و تعالی جامعه است، فراهم می‌کند. وقف آثار و برکات بسیاری دارد؛ اما به‌طور کلی دارای دو اثر درون و برون است.
آثار درونی متوجه شخص واقف است که با این عمل به تزکیه نفس خویش پرداخته و روحیه دنیاطلبی و مال‌اندوزی را از خود دور نموده است. اثر برونی در جامعه به منصه ظهور می‌رسد، آن‌جا که می‌تواند در زدودن فقر و محرومیت و کاهش فاصله شدید طبقاتی بین افراد جامعه تأثیر بسزا بگذارد.
یکی از ابعاد والای دین مبین اسلام به منظور نفوذ و ظهور بیشتر رفتارهای نوع‌دوستانه در انسان استفاده از خوددوستی انسان
«حب النفس» و توجه انسان به خود است. دین مبین اسلام در وقف از بعد خوددوستی انسان استفاده کرده و عضویت در این نهاد را راهی برای ماندگاری نام انسان دانسته و مالکیت اموال و دارایی‌های او را تا ابد تضمین می‌کند.
لهذا توجه خاص به واقفین و کسانی که نیکوکاری و خیررسانی را پیشه کرده‌اند می‌تواند به گسترش فرهنگ وقف کمک نماید. باید از واقفین و نیکوکاران خیراندیش تجلیل کرد و آنها را به جامعه معرفی کرد؛ آنهایی را که از دنیا رفته‌اند یاد کرد. لهذا تشویق و احترام به واقفین سبب توجه به این فرهنگ انسانی و اسلامی می‌شود. اهمیت وقف با همت والای خیرین تحقق می‌یابد و ارج نهادن به این همت موجبات تعالی تعالیم انسان الهی است؛ با امید به این‌که جایگاه وقف و واقفین بیش از پیش در جامعه ما مورد توجه و ارج قرار گیرد؛ ان‌شاءالله.